تابستان که می‌آمد، کودکی ما در کوچه های گرما زده سپری می‌شد. برخی نیز
همه تابستان را به کاری مشغول می‌شدند تا درآمدی کسب کرده و پولی برای خود
پس انداز کنند. اوقات فراغت واژه‌ای نبود که چندان به کارمان بیاید. گرما
که اندکی فرو می‌نشست، کوچه بود و توپ پلاستیکی و هوار بچه‌ها که در آسمان
بعد از ظهر اوج می‌گرفت. بازی آنقدر کش پیدا می‌کرد که تاریکی در هوا پخش
شود و خستگی بر بدنمان بنشیند. دم غروب که می‌شد، خانه جایی برای استراحت
بود. خسته از یک بعد از ظهر تابستانی به خانه می‌آمدیم تا شب سپری شده و
روز دیگر آغاز شود. برای ما اوقات فراغت و نحوه سپری کردن آن به همین
موضوعات ختم می‌شد.

این در حالی است که در زمانه کنونی
مفهوم اوقات فراغت و چگونگی گذراندن آن برای نسل های مختلف تغییر کرده است.
چنین است که با نزدیک شدن به تابستان و فصل تعطیلی مدارس، به یکباره واژه
اوقات فراغت و نحوه گذراندن آن رسانه ای شده در صحبت های بی شماری به آن
اشاره می‌شود. همه این بحث ها پیرامون اوقات فراغت از تغییر نگرش و رویکردی
خبر می‌دهد که نسبت به این موضوع به وجودآمده است. مدیریت زمان شاخص اصلی
این تغییر نگرش و برنامه ریزی برای اوقات فراغت است. توجه به اوقات فراغت
دانش آموزانی که قرار است فصل تعطیلات خود را آغاز کنند از چنین زاویه ای
اهمیت فراوان پیدا می‌کند. چنین است که نحوه تدوین برنامه برای سپری کردن
درست این زمان خود به شاخصی برای نشان دادن مدیریت و برنامه ریزی تبدیل
می‌شود.

در تعاریفی که از سوی کارشناسان عنوان شده اوقات
فراغت به زمانی گفته می‌شود که در آن افراد جدا از نقشی رسمی ‌که برای
رسیدگی به امور بر عهده دارند، یک دسته فعالیت‏های آزادانه و انتخاب
گرایانه را انجام می‌دهند که چگونگی گذران آن متناسب با سن، جنس، طبقه
اجتماعی، درآمد، شغل و مکان زندگی افراد متفاوت است. به اعتقاد جامعه
شناسان و روانشناسان اوقات فراغت درجنبه های مختلف فردی، اجتماعی، فرهنگی،
اقصادی و سیاسی با اهمیت و دارای کارکردهایی از جمله آزادی انتخاب و نوع
فعالیت، اعتماد به نفس، خلاقیت و نوآوری، مشارکت اجتماعی، حفظ سنت ها و
آداب ورسوم، تجدید قوای نیروی کار و افزایش بهره وری اقتصادی و تعلق سیاسی
است. در نتیجه برنامه ریزی درست و اصولی برای آن خود به شاخصی مطمئن برای
سنجش توسعه تبدیل می‌شود. با توجه به این که قشر عظیمی‌از افراد جامعه ما
را جوانان و نوجوانان تشکیل می‌دهند، نحوه برنامه ریزی برای اوقات فراغت
این قشر اهمیت فراوان پیدا می‌کند.

برنامه ریزی

تابستان
با گرما و زیبایی که از راه می‌رسد، بخشی از دغدغه خانواده ها به چگونگی
نحوه برنامه ریزی برای اوقات فراغت فرزندان برمی‌گردد. این دغدغه از آنجا
رنگ اهمیت به خود می‌گیرد که بعد از سپری شدن یک سال تحصیلی، جوانان و
نوجوانان دوران استراحت تابستانی خود را آغاز کرده و در نتیجه زمان آزاد
بیشتری در اختیار دارند. نحوه گذراندن این زمان در میان این اقشار متفاوت
است. برخی با ثبت نام در کلاس های مختلف ترجیح می‌دهند که در این مدت
موضوعات فوق برنامه مورد علاقه خود را پیگیری کنند.

دامنه
این کلاس ها نیز از موضوعات هنری تا موضوعات ورزشی در نوسان است. برخی نیز
سفر و گردش و تفریح را در اولویت قرار می‌دهند. عده ای هم هستند که مدت
زمان در اختیار خود را بدون هیچ تغییر و تحولی سپری کرده موضوع خاصی را در
اولویت قرار نمی‌دهند. با تمام این تفاوت ها در نحوه نگرش به سپری کردن
زمان در چنین مواقعی آیا می‌توان از مدیریتی درست برای ساماندهی اوقات
فراغت سخن گفت عده ای از کارشناسان جهت گیری اوقات فراغت به یک مدت زمان
محدود در تابستان را اشتباه دانسته و بر این اعتقادند که اوقات فراغت و
نحوه سپری کردن آن فقط به این فصل محدود نمی‌شود.

از زاویه
ای دیگر برخی نیز معتقدند که منحصر دانستن برنامه ریزی برای اوقات فراغت به
دانش آموزان اشتباه است، چه آنکه در این نحوه برنامه ریزی سایر اقشار
جامعه به فراموشی سپرده می‌شوند. با این حال نکته محوری در تمام این گفته
به نحوه مدیریت زمان در دوره های مختلف باز می‌گردد. از این نظر توجه درست
به مدیریت زمان و بهره وری بهینه از ساعاتی که در اختیارمان قرار دارد در
اولویت قرار می‌گیرد.

به اعتقاد کارشناسان امروزه «مدیریت
زمان» در علم مدیریت از جایگاه ویژه ای برخوردار است، زیرا با استفاده از
راهکارهای «مدیریت زمان» می‌توان بازدهی را افزایش داد و با بهره گیری
مناسب از «زمان» از اتلاف وقت و هزینه های سنگین پیشگیری کرد. از این رو،
مدیریت زمان علم کنترل زمان و استفاده صحیح از آن نیز نامیده می‌شود. با
توجه به این نکته می‌توان به شناخت بهتری از نحوه سپری کردن زمان فراغت در
هر فصلی از سال پی برد. اگر این زمان مربوط به فصل مشخصی از سال باشد و قشر
هدف در آن جوانان و نوجوانانی باشد که سال تحصیلی خود را سپری کرده و
اکنون در ایام تعطیلات به سر می‌برند، آنگاه بهتر می‌توان درباره نحوه و
چگونگی برنامه ریزی برای آنها سخن گفت.

به گفته کارشناسان
دانش آموزان در این فصل به طور متوسط روزانه 5 ساعت زمان آزاد دارند که با
احتساب حدود 15 میلیون دانش آموز، روزانه 45 میلیون ساعت زمان آزاد در
اختیار دارند. اینجاست که اهمیت موضوع و لزوم توجه بیشتر به آن را می‌توان
بهتر درک کرد.